بیدارباش آموزشی | وقتی آموزش نیاز به بازنگری دارد
تحولات پرشتاب در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و فناوری «جهان کودکان» را دگرگون کرده‌اند. کودکان امروز دیگر همان کودکانی نیستند که ما در گذشته می‌شناختیم. آن‌ها در جهانی متنوع و پرشتاب رشد می‌یابند.
حال این پرسش اساسی مطرح می‌شود:
آیا نظام آموزشی ما نیز همراه با این تحولات رشد کرده است؟
آموزش، فراتر از انتقال اطلاعات
در الگوی سنتی آموزش اغلب معادل با «انتقال اطلاعات» تلقی می‌شود. معلم سخن‌گوست و کودک، شنونده‌ای منفعل. این مدل، فرصتی اندکی برای خلاقیت و تجربه باقی می‌گذارد.
اما در الگوهای نوین تربیتی، یادگیری زمانی ماندگار است که کودک در فرایند یادگیری نقش فعال داشته باشد. کودک نه فقط یادگیرنده بلکه طراح مسیر یادگیری خویش است.
معلم نیز دیگر تنها منتقل‌کنندهٔ محتوا نیست بلکه تسهیل‌گر یادگیری است. کسی که فضایی ایمن و مشارکتی برای رشد فراهم می‌سازد.
زبان کودک: کلید ارتباط مؤثر
اگر زبان بزرگسالان کلمات است، زبان کودک بازی است. کودک از طریق بازی با جهان ارتباط برقرار می‌کند. سپس خود را می‌شناسد. سپس‌تر مفاهیم را کشف می‌کند.
«یادگیری بازی‌محور» نه‌تنها حواس مختلف کودک را درگیر می‌کند بلکه امکان شکل‌گیری یادگیری تجربه‌محور را فراهم می‌آورد.
کلاس‌هایی که با منطق بازی طراحی می‌شوند: فضای زیستن و تجربه‌اند نه صرفاً مکان‌هایی برای آموزش‌های رسمی.
گاهی اختلال در یاددهنده نه یادگیرنده
برخی از چالش‌هایی که به کودکان نسبت داده می‌شود در واقع ریشه در روش‌های نامتناسب آموزشی دارد. کودکانی که با نظام‌های خشک و بی‌روح آموزش مواجه می‌شوند: گاهی مقاومت یا بی‌انگیزگی نشان می‌دهند.
در این میان، باید پرسید:
آیا واقعاً کودک اختلال یادگیری دارد، یا ما دچار اختلال در یاددهی شده‌ایم؟
کلاس زنده
تحول در آموزش، مستلزم بازتعریف نقش‌هاست:
• کودک: طراح تجربه یادگیری
• معلم: همراه، تسهیل‌گر و یادگیرنده‌ای هم‌پای کودک
• فضای یادگیری: پویا، الهام‌بخش و زندگی‌محور
کلاس درسِ امروز باید همچون یک زیست‌بوم زنده طراحی شود. جایی برای پرسیدن، ساختن، بازی کردن و یاد گرفتن.
سخن پایانی
کودکان تغییر کرده‌اند. جهان نیز تغییر کرده است. آیا زمان آن نرسیده که آموزش نیز تغییر کند؟
اگر آموزش نتواند همراه کودک رشد کند آنگاه شکاف میان «مدرسه» و «زندگی» هر روز عمیق‌تر خواهد شد. آنگاه مدرسه جایگاه خود را از دست می‌دهد. تحول آموزشی یک شعار نیست بلکه نیازی بنیادین است برای ساختن نسلی مستقل، خلاق و سازنده.
همچنین بخوانید : رویکرد های آموزشی در دنیا
منابع:
1. احمدی، ح. (۱۳۹۸). بازی و یادگیری در دوران کودکی. نشر مدرسه.
۲. شریعتمداری، علی (۱۳۸۹). اصول و فلسفه آموزش و پرورش. انتشارات امیرکبیر.
۳. فکوهی، ناصر (۱۳۹۲). انسان‌شناسی آموزش. تهران: نشر آگاه.
4. زارع، زهرا. (۱۴۰۰). “چالش‌های آموزش سنتی و ضرورت تحول در آموزش نوین”. فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش و پرورش، ۸(۲)، ۵۵-۶۸.
۵. Piaget, J. (1962). Play, Dreams and Imitation in Childhood. New York: Norton
دیدگاهتان را بنویسید