اهمیت بازی و آموزش در بیمارستان‌های کودکان: نیازها، تاریخچه و راهکارها
مقدمه
بیمارستان‌های کودکان نه‌تنها وظیفه درمان جسمی بیماران را بر عهده دارند، بلکه باید نقش مهمی در حفظ سلامت روانی، عاطفی و رشد شناختی کودکان ایفا کنند. بازی، آموزش و آگاهی از مراحل رشد کودکان، ابزارهایی ضروری برای تحقق این اهداف هستند.
در این مقاله، ضمن بررسی اهمیت آموزش و بازی در بیمارستان‌ها، تاریخچه این رویکرد در جهان، نتایج تحقیقات انجام‌شده و راهکارهای پیشنهادی برای بیمارستان‌های ایران و جهان ارائه می‌شود.
چرا بازی و آموزش در بیمارستان‌ها اهمیت دارد؟
۱. نیازهای روان‌شناختی و اجتماعی کودکان در بیمارستان
بستری شدن در بیمارستان می‌تواند برای کودکان تجربه‌ای استرس‌زا و ترسناک باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که بازی و آموزش می‌توانند:
• اضطراب ناشی از درمان را کاهش دهند.
• به تقویت روحیه و امید کودکان کمک کنند.
• کودکان را از درد و بیماری منحرف کرده و آرامش روانی ایجاد کنند.
۲. ارتباط بازی با مراحل رشد کودکان
بازی زبان اصلی کودکان است و هر مرحله رشدی نیازمند نوع خاصی از بازی است. از بازی‌های حرکتی برای کودکان خردسال گرفته تا بازی‌های تخیلی و آموزشی برای سنین بالاتر، همه می‌توانند تأثیرات عمیقی در بهبود شرایط جسمی و روانی کودکان داشته باشند.
۳. مزایای آموزشی در بیمارستان‌ها
• جلوگیری از عقب‌ماندگی تحصیلی
• ایجاد حس طبیعی بودن زندگی
• تقویت مهارت‌های شناختی و اجتماعی
• بهبود ارتباط کودکان با دیگران
تاریخچه بازی و آموزش در بیمارستان‌ها و مدارس جهان
الف. در مدارس
بازی و آموزش همواره از ارکان اصلی تربیت کودکان بوده است.
۱. قرن ۱۸ و ۱۹: فیلسوفانی مانند جان لاک و ژان ژاک روسو بر اهمیت بازی و آموزش تأکید کردند.
۲. ۱۸۳۷: فردریش فروبل، بنیان‌گذار مهدکودک در آلمان، بازی را به‌عنوان یکی از ابزارهای اساسی یادگیری معرفی کرد.
۳. دهه ۱۹۵۰ به بعد: در کشورهای غربی، برنامه‌های آموزشی مبتنی بر بازی برای کودکان بیمار نیز آغاز شد.
ب. در بیمارستان‌ها
۱. دهه ۱۹۶۰: بیمارستان‌هایی در ایالات متحده و انگلستان شروع به ایجاد اتاق‌های بازی کردند.
۲. دهه ۱۹۸۰: بیمارستان‌هایی در سوئد و استرالیا برنامه‌های آموزشی و بازی‌درمانی را به‌طور سیستماتیک اجرا کردند.
۳. دهه ۲۰۰۰ به بعد: کشورهای بیشتری از جمله ژاپن، کانادا و ترکیه برنامه‌های بازی‌درمانی و آموزشی را برای کودکان بیمار توسعه دادند.
نمونه‌هایی از بیمارستان‌های پیشرو در جهان:
• بیمارستان کودکان بوستون (آمریکا): ارائه برنامه‌های بازی‌درمانی و آموزش برای کودکان.
• بیمارستان کارولینسکا (سوئد): برگزاری کلاس‌های آموزشی و فعالیت‌های بازی‌محور.
• مرکز درمانی گریتم اورموند (انگلستان): ارائه برنامه‌های آموزشی و بازی‌محور برای کاهش استرس کودکان بیمار.
• بیمارستان کودکان استانبول (ترکیه): ایجاد فضای بازی و ارائه خدمات بازی‌درمانی.
یافته‌های علمی و اهمیت آموزش پرستاران در این زمینه
۱. آموزش مراحل رشد کودکان به پرستاران
پرستاران باید با ویژگی‌های رشدی کودکان آشنا باشند تا بتوانند:
• ارتباط بهتری با کودکان برقرار کنند.
• رفتارهای خاص کودکان بیمار را درک کرده و پاسخ مناسب ارائه دهند.
• نیازهای روانی و عاطفی کودکان را بهتر تأمین کنند.
۲. بازی‌درمانی در بیمارستان‌ها
بازی‌درمانی روشی علمی است که از بازی به‌عنوان ابزار درمانی استفاده می‌کند. مزایای آن عبارت‌اند از:
• کاهش استرس و اضطراب
• تقویت مهارت‌های اجتماعی و عاطفی
• ایجاد حس کنترل و اعتمادبه‌نفس در کودکان
۳. نتایج تحقیقات
• کودکانی که در بیمارستان از بازی‌درمانی و آموزش بهره‌مند می‌شوند، استرس کمتری دارند و روند درمان آن‌ها سریع‌تر پیش می‌رود.
• برنامه‌های بازی‌محور به کاهش ترس از درمان کمک می‌کنند.
راهکارهای پیشنهادی برای بیمارستان‌ها
1. آموزش تخصصی کادر درمان:
• برگزاری دوره‌های آموزشی برای پرستاران و کارکنان بیمارستان در زمینه مراحل رشد کودکان و بازی‌درمانی.
2. ایجاد اتاق‌های بازی و کلاس‌های آموزشی:
• طراحی و تجهیز فضاهایی برای بازی و آموزش کودکان بیمار.
3. استخدام متخصصان بازی‌درمانی:
• همکاری با متخصصانی که توانایی طراحی بازی‌های متناسب با شرایط کودکان بیمار را دارند.
4. ایجاد برنامه‌های حمایتی برای خانواده‌ها:
• ارائه مشاوره روانشناسی و آموزش به والدین در مورد نحوه حمایت از کودک بیمار.
5. همکاری با مدارس و مراکز آموزشی:
• ایجاد پل ارتباطی بین بیمارستان‌ها و مدارس برای حفظ روند یادگیری کودکان بیمار.
جمع بندی
• ایجاد پل ارتباطی بین بیمارستان‌ها و مدارس برای حفظ روند یادگیری کودکان بیمار.
بیمارستان‌ها باید از تجربه کشورهای پیشرفته در این زمینه بهره گرفته و با ایجاد فضاهای بازی و آموزش، به رشد همه‌جانبه کودکان کمک کنند.
به‌عنوان فردی که دغدغه سلامت و رشد کودکان را دارد، از مسئولین و افراد مرتبط می‌خواهم که این موضوع را جدی گرفته و با ایجاد بیمارستان‌هایی دوستدار کودک، گامی بزرگ در جهت سلامت جسمی و روانی کودکان بردارند.
به قلم مرتضی پاشاپور، متخصص طراحی بازی و آموزش کودک
دیدگاهتان را بنویسید